در این مطلب به طور کامل با فرمتها و انواع مختلف متغیر در نرم افزار SPSS آشنا میشوید تا با دقت، اطمینان و سرعت بیشتری آزمونهای آماری را انجام دهید.
انواع متغیرها در SPSS
نرم افزار SPSS دو نوع متغیر دارد:
- متغیر عددی: همانطوری که از اسم این متغیر پیداست، این متغیر فقط شامل اعداد است و بیشتر در محاسبات جمع و ضرب استفاده میشود.
- متغیر رشتهای: این متغیر شامل حروف، اعداد و کاراکترهای دیگر است. حتی اگر متغیرهای رشتهای فقط شامل اعداد باشند، باز هم نمیتوان با آنها محاسبات ریاضی انجام داد.
نرم افزار SPSS جزواین دو متغیر، متغیر دیگری ندارد و نباید فرمتهای دیگر متغیر عددی را با انواع متغیر در SPSS اشتباه گرفت.
بهترین روش تبدیل کردن متغیر رشتهای به متغیر عددی (و بالعکس)، آن است که نوع متغیر را تغییر دهید. اگرچه چند روش مختلف دیگر برای این کار وجود دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
متغیر رشتهای بهتر است یا متغیر عددی؟
یکی از قوانین کلی در SPSS این است که:
در نرم افزار SPSS فقط متغیرهای اسمی میتوانند در ردهٔ متغیرهای رشتهای قرار بگیرند.
اسم افراد، آدرس ایمیل، شماره پاسپورت و… جزو متغیرهای اسمی هستند. اگرچه این متغیرها اطلاعات مفیدی به شما میدهند، اما معمولاً این اطلاعات آنالیز نمیشوند. فراموش نکنید که متغیرهای عددی در مواردی خاص مثل ملیت، گروه خونی یا حرفه میتوانند آنالیز میشوند. قضیه متغیرهای رشتهای کمی متفاوت است، به عنوان مثال رشتهای بودن متغیر وابسته در تحلیل واریانس (Anova) به دستوری که استفاده میکنید بستگی دارد، به همین دلیل ممکن است هنگام کار کردن با متغیرهای رشتهای کمی گیج شوید، بنابراین با تبدیل کردن متغیر رشتهای به متغیر عددی، کارتان راحتتر میشود.
تشخیص نوع متغیر در SPSS
حالا چطور تشخیص بدهیم که متغیری عددی است یا رشتهای؟ در ورژن ۲۴ و ورژن های بالاتر نرم افزار SPSS، آیکونی کوچکی در کنار نام متغیر قرار دارد که اطلاعاتی درباره نوع، فرمت و حتی سطح اندازه گیری متغیر فراهم میکند. در صورتی که آیکون متغیر اسمی شامل حرف “a” باشد، یعنی آن متغیر رشتهای است. به جدول زیر دقت کنید:
در ورژن ۲۳ و ورژن های پایینتر SPSS برای تشخیص متغیر رشتهای و عددی از قاعدهٔ زیر استفاده کنید:
- اگر در قسمت Type(نوع متغیر) عبارت String(رشتهای) نوشته شده باشد، آن متغیر رشتهای (String Variables) است.
- اگر در قسمت Type(نوع متغیر) عبارت String(رشتهای) نوشته نشده باشد، آن متغیر عددی (Numeric Variable) است.
اگرچه تاریخ (Date) و دلار (Dollar) جزو فرمتهای متغیرها هستند، اما نرم افزار SPSS به اشتباه این دو را جزو انواع متغیرها دسته بندی میکند.
فرمت متغیرها در SPSS
ابتدا نگاهی به جدول زیر بیندازید:
با توجه به جدول قبلی می دانیم که متغیر شماره ۱ جزو متغیرهای رشتهای و متغیرهای شماره ۲ تا ۷ جزو متغیرهای عددی هستند.
عبارتهایی مثل “۲۶-Jan-2015” جزو فرمتهای SPSS محسوب میشوند.
تشخیص فرمت متغیرها در SPSS
در ستون Print/Write Format جدول بالا میتوانید فرمتهای مختلف متغیرها را مشاهده کنید.
- وجود حرف A در ابتدای فرمت به معنای رشتهای بودن متغیراست.
- وجود حرف F در ابتدای فرمت به معنای عددی بودن متغیر است.
اعداد انتهایی فرمتها بیانگر تعداد کاراکترها است. اعدادی که بعد از نقطه قرار گرفتهاند، تعداد اعداد بعد از اعشار را نشان میدهند. به مثال زیر دقت کنید:
عدد ۶ بیانگر تعداد اعداد است و عدد ۲ تعداد اعداد بعد از اعشار را نشان میدهد.
فرمتهای رایج متغیرها در SPSS
از فرمتهای رایج متغیر رشتهای میتوان به A10 و از فرمتهای رایج متغیر عددی میتوان به F5.2،Data11(تاریخ) و Time8(زمان) اشاره کرد.
تنظیم فرمت متغیرها در SPSS
فرمت متغیرهای عددی را می توان با اجرای یک دستور ساده تغییر داد. برای مثال برای تبدیل کردن فرمت متغیرهای عددی به فرمت وزن باید از دستور زیر استفاده کنید:
فرمت وزن: ۳٫f4
فراموش نکنید که با عوض کردن فرمت متغیرها، تغییری در دادههایتان ایجاد نمیشود. در SPSS چیزی که مینویسید؛ با چیزی که نرم افزار میخواند فرق دارد. به عنوان مثال نرم افزار SPSS عبارت ۲۰٫۳۷$ را به صورت ۲۰٫۳۷ میخواند و علامت دلار تاثیری در نتیجهٔ کار ایجاد نمیکند.
سخن پایانی
اگرچه نکات گفته شده در این آموزش بیشتر جنبهٔ تئوری داشتند، اما با کمی تمرین و تکرار میتوانید در عمل نیز در نرم افزار SPSS حرفهای شوید.
